We moeten af van het wij-zij denken om de kloof te dichten

Stelt u zich eens voor dat u geen geld heeft om uw kinderen een ontbijt te geven. Dat u geen geld heeft om een taxi te betalen voor uw zieke kind dat vervoerd moet worden. Zo begon 16 november de VPRO Tegenlicht Meet up Den Bosch met als titel De Kloofdichters. De avond was de aftrap van Shift Talks 2023.

Door: Lesha Bosman

Er loopt een kloof door Nederland tussen arm en rijk, tussen hoogopgeleid en laagopgeleid en volgens politicoloog en publicist Tim S’Jongers ook tussen de hoopvollen en de hooplozen. Volgens hem is er een systeemverandering nodig om deze kloof te dichten. “Het bieden van hoop”, zo geeft hij aan in de documentaire De Kloofdichters, “ligt niet bij de hooplozen, maar bij de hoopvollen.”.

Als je daklozen wilt helpen, geef je ze een huis

Thijs Honig begint het gesprek in de bibliotheek van Huis73 door zich uit te spreken over de aflevering De Kloofdichters. “Beschamend om te zien dat mensen in armoede zich verontschuldigen tegenover een systeem.” Thijs noemt zichzelf een hoopverlener. Als directeur van de Maatschappelijke Opvang Den Bosch sloot hij Het Inloopschip, de opvanglocatie voor daklozen. Als je daklozen wilt helpen, moet je geen opvangplekken creëren maar een huis aanbieden, is zijn overtuiging. Dan pas los je het probleem op.

Creëer een wij-samenleving

Denise Harleman is ook te gast deze avond. Zij is oprichter van Collectief Kapitaal en tevens spreker in de Tegenlicht aflevering. Collectief Kapitaal is een burgercollectief dat streeft voor een samenleving waarin geen mens hoeft te vechten voor een bestaan. Tijdens de avond geeft zij aan zich niet comfortabel te voelen met de kloofmetafoor. “Door van een kloof te spreken, lijkt het alsof we deze zouden kunnen dichten met geld,” legt zij uit. “Maar er ligt veel meer ten grondslag aan deze kloof. Het gaat over het wij-zij-denken. Daar moeten we vanaf. De oplossing ligt in het vormen van een werkelijke ‘wij’ in de samenleving. Waarbij een liefdevol solidariteitsgevoel de basis vormt.”

Hoe sluit je beleid en praktijk op elkaar aan?

In de aflevering is ook Wendy Broeders, coördinator van een buurthuis aan het woord. Zij geeft aan dat mensen vooral rust willen. Maar wanneer ervaar je rust? Vraagt gespreksleider Jochem Kromhout het publiek. “Rust krijg je op het moment dat je kans op bestaanszekerheid groot is”, aldus een vrouw uit het publiek. “Mijn kans op bestaanszekerheid is enorm afgenomen. Na een ongeluk ben ik in een rolstoel terecht gekomen en sindsdien worstel ik met het systeem. Ik woon in een huis waar ik geen gebruik kan maken van mijn keuken en mijn badkamer. Door regels binnen de gemeente en de zorg, word ik belemmerd in mijn bestaanszekerheid. Het beleid en de regelgeving sluiten totaal niet aan op de praktijk.”

Professionele ongehoorzaamheid

Maar hoe doe je dat, beleid en praktijk beter op elkaar aan laten sluiten? Volgens Thijs Honig moeten beleidsmakers uitgaan van de mens en van daaruit beleid maken. Denise denkt dat wij als burgers op moeten staan. Het Collectief Kapitaal laat zien dat je als burger verschil kan maken. “Ik hoop dat we op deze manier de wereld kunnen inspireren.” Uit het publiek wordt aangevuld; “Als je blijft wachten tot de overheid iets doet, gebeurt er niets. Je moet buiten de lijntjes durven kleuren. We zouden een soort professionele ongehoorzaamheid in de samenleving moeten introduceren.” Toch vindt Denise het belangrijk dat ook de overheid vanuit rechtvaardigheid het systeem blijft verbeteren. Het is een taak van ons allemaal. Van de overheid, de gemeenschap en van onszelf als individu. Als we de kloof willen dichten, moeten we er samen de schouders onder zetten. Niet volgend jaar, niet morgen, maar nú.

Op 25 november, tijdens de slotbijeenkomst van Shift Talks, onderzoeken we met o.a. Denise Harleman van Collectief Kapitaal naar een nieuwe manier van samenleven. In verschillende kunst- en gespreksvormen neemt Collectief Kapitaal je bij de hand om samen een liefdevolle samenleving te verbeelden en de eerste stappen in die richting te zetten.

Foto’s: Ben Nienhuis