Wat zijn we trots. Dit was Shift Talks 2022 💚 See you next time!
Op de hoogte blijven van onze plannen? Abonneer je op onze nieuwsbrief.
Wauw!! Wat kijken we met een goed gevoel terug op deze tweede editie van Shift Talks Festival! Met Masha Gessen en alle andere sprekers die kennis, ideeën, visies, maar vooral hoop deelden. Dank aan ons publiek, alle sprekers, schrijvers, hosts, vrijwilligers en iedereen die deelnam aan de gesprekken over Democratie onder druk. Tot volgend jaar!
Huis73 | Vfonds | VPRO Tegenlicht | Verkadefabriek | Het Natuurhistorisch | Volksuniversiteit Den Bosch | Boekhandel Heinen | Tilburg University | Avans Hogeschool | RUW Den Bosch | World Skate Center | Jheronimus Bosch Art Center | Bas Heijne | Annelien De Dijn | Tommy Wieringa | Daan Roovers | Kiza Magendane | Ewald Engelen | Ewoud Kieft | Hans Aarsman | Ernest van der Kwast | Thijs Pepping | Bregje Hofstede | Joep Boonekamp – van Lit | Karin Jonkers | Marc Bolsius | Alle geportretteerden voor Folow the Leader | Eric Alink | Bart van Dongen | Eveline Rethmeijer | Maria Ramos | Stijntje Blankendaal | Eveline van Rijswijk | Basti Baroncini | Sophie Stravens | Jochem Kromhout | Jop de Vrieze | Roos Slegers | Het Shift Talks team
Als eerste op de hoogte zijn van alles rondom Shift Talks? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!
Foto’s: Ben Nienhuis en Superformosa Photography
Wat een afsluiter van Shift Talks 2022! Een volle zaal luisterde aandachtig naar de analyses en observaties van fotodetective Hans Aarsman. Hij kijkt met precisie naar de wereld en onderzoekt als een detective het verhaal dat zich in een beeld ontvouwt. Een totaal originele en interactieve belevenis die samen met het aansluitende programma over de fototentoonstelling ‘Follow the leader’ het slot vormde van Shift Talks 2022.
Foto’s: Ben Nienhuis
Hans Aarsman is fotojournalist en auteur. Hij was fotojournalist voor Trouw, de Volkskrant, Nieuwe Revu en de Groene Amsterdammer en was columnist voor de Volkskrant en NRC. Sinds 2004 heeft hij bij de Volkskrant de rubriek: “De Aarsman Collectie” waarin hij als een detective op methodische wijze een foto analyseert. Vanaf 2012 schrijft Aarsman theatershows over zijn fotografische ontdekkingen.
Valt de democratie nog te redden van de globalisering? Financieel geograaf Ewald Engelen nam ons op meeslepende wijze mee in zijn analyse. Schrijver en historicus Ewoud Kieft reageerde hierop. Daarop volgde onder leiding van moderator Jop de Vrieze een gesprek over de grote dilemma’s van een democratie in een internationaal verregaand verknoopte wereld. Hoe zien zij de toekomst van de democratie in een alsmaar verder globaliserende wereld?
Door: Isa Hamerlinck, student Fontys Hogeschool Journalistiek
Engelen begint met zijn betoog en heeft het opgedeeld in drie blokken. Het eerste blok gaat over ‘het onvolkomen karakter van de parlementaire meerpartijen democratie’ die in ons land heerst. De partijpunten waardoor wij voor een bepaalde partij stemmen zijn na het kabinetsakkoord alleen nog maar met een zoeklichtje te vinden.
Het tweede blok gaat over de technocratie, waarin hij aanhaalt dat de politieke elite nauw verweven is met de kapitalistische elite. In het laatste blok vertelt hij over corpocratie: ‘wat ik als een van de grootste bedreigingen zie is de buitenproportionele politieke macht die de multinationals hebben. ‘
Daarna mocht Ewoud Kieft zijn betoog houden. Hij vertelt dat het vertrouwen in het normale traditionele democratische proces laag is bij een deel van onze bevolking. Omdat er achter sommige problemen, zoals klimaat en migratie, zoveel urgentie zit heeft een deel van de bevolking er geen moeite mee om de democratische basisprincipes aan de kant te schuiven, zolang die problemen maar worden opgelost.
Een man in het publiek stelt de vraag die wij ondertussen allemaal hebben: ‘wat kunnen wij in vredesnaam doen aan die grote vraagstukken?’
Kieft begint met zijn antwoord. Volgens hem ligt het bij de invalshoek van onderwerpen. Alles rondom politiek wordt nu vaak benoemd als problemen oplossen, we moeten het weer over ideeën gaan hebben. Van Engelen vult hem aan. Hij beargumenteert dat er een polarisatie is ontstaan met de politiek aan de ene kant en de burger aan de andere kant. De politiek is geen weerspiegeling meer van het volk -het overgrote deel is man en hoogopgeleid- en omdat mensen zich niet meer kunnen vinden in politici haken ze af. ‘Die relatie moet hersteld worden, maar dat doen ze niet door ze te vertellen wat ze moeten vinden maar geïnteresseerd zijn in wat zij te vertellen hebben.’, aldus de hoogleraar.
Daarna verschuift het onderwerp naar de Europa. Waar Engelen met gestrekt been instapt: ‘De Europese monetaire unie is een misbaksel en had nooit afgesloten moeten worden. Het is een dwangbuis. De baten zijn nihil en de schade is groot.’
Hoewel het gesprek er nu vooral op lijkt dat de twee mannen alleen maar slechte dingen in de politiek zien zijn ze allebei fan van iets wat ons eigenlijk terugbrengt naar vroeger: burgerberaad. Een burgerberaad betekent dat een groep mensen via loting samenkomt en zich verdiept in een specifiek onderwerp waar besluiten over gemaakt moeten worden. Het streefpunt van deze beraden is dat er een betere representatie van de bevolking in voorkomt dan nu gebeurt in de Tweede Kamer. Vervolgens behandelen Kieft en Engelen populistische partijen. ‘De oppositie neigt ernaar om zich heel erg constructief op te stellen, wat betekent dat ze meegaan met doorgegeven dossiers en dus de agenda zoals die door de regerende partijen is opgesteld. Daarmee zeggen ze eigenlijk dat de probleemdefinities die ze voorgeschoteld krijgen de juiste probleemdefinities zijn. In een populistische democratie gaat het gesprek juist over welke probleemdefinitie de juiste is.
Foto’s: Ben Nienhuis
Ewald Engelen – Ewald Engelen (1963) is hoogleraar financiële geografie aan de UvA, waar hij onderzoek doet naar het mondiale financiële stelsel. Hij schreef voor Follow the Money, De Correspondent en publiceerde gedurende 13 jaar columns voor de Groene Amsterdammer. Zijn meest recente boeken waren De kanarie in de kolenmijn (2016, met Marianne Thieme), Het is klasse, suffie, niet identiteit! (2018) en Ontwaak! Kom uit uw neoliberale sluimer (2021).
Ewoud Kieft – Ewoud Kieft (1977) is schrijver, historicus. Hij schreef eerder Oorlogsenthousiasme en Het verboden boek, over de aantrekkingskracht van oorlog en het nazisme. Met beide boeken stond hij op de shortlist van de Libris Geschiedenis Prijs. Zijn romandebuut De Onvolmaakten werd unaniem lovend ontvangen. Op 17 november verschijnt zijn nieuwste boek Vechten voor democratie bij Bezige Bij.
Moderator – Jop de Vrieze is onafhankelijk wetenschapsjournalist. Hij schrijft regelmatig voor de Groene Amsterdammer.
“Een nieuw verhaal voor onze samenleving” was het onderwerp van de door Shift Talks georganiseerde Speech Night, dat plaatsvond op donderdag 24 november. Bij Avans Hogeschool in ‘s-Hertogenbosch verzamelden alle gasten zich om deel te nemen aan het debat over hoe wij samen de Nederlandse samenleving kunnen veranderen. Topsprekers Daan Roovers, Kiza Magendane en Tommy Wieringa delen allen hun nieuwe verhaal voor de samenleving en prikkelen met hun speeches deeltjes van je brein waarvan je niet wist dat je ze had.
Door: Kyra Slangen, student Fontys Hogeschool Journalistiek
“Je moet politiek niet aan politici overlaten, je moet er burgers bij betrekken” is hoe Daan Roovers haar betoog over de democratie start. Ze vertelt over hoe Nederland tegenwoordig wordt gerund als een bedrijf en de initiële waarde van de democratie zoals die ooit bij de oude Grieken is ontstaan, er niet meer is. Per definitie betekent politiek “de actieve betrokkenheid van burgers op de samenleving”, iets wat niets met instituties etc. te maken heeft, maar alles met de burger. Een deel van onze democratie waarin Roovers zich dan ook goed kan vinden, zijn de waterschappen. Het waterschap is een bestuursmodel van een groep mensen die een stuk land proberen te beheren. Voor burgers, door burgers, dus. Roovers stelt de vraag: “Wat als we de revolutie laten beginnen bij dat waterschap?” Kunnen we het model van de waterschappen toepassen op de gehele democratie zoals het nu is? Geen gelobby, geen bedrijven, enkel de stem van burgers en andere levensvormen, zoals de natuur om ons heen. Waterschappen worden klimaatschappen, en klimaatschappen worden het nieuwe verhaal voor onze samenleving.
Het vraagstuk in Kiza Magendane’s speech gaat over hoe doorgeslagen individualisering er voor zorgt dat er in Nederland een nieuw soort verzuiling plaatsvindt. Mensen kunnen zich niet meer in een ander verplaatsen waardoor er nauwelijks betekenisvolle frictie wordt aangaan in de sociale ruimte. Met betekenisvolle frictie wordt het op een gezonde manier omgaan met mensen van een andere achtergrond of politieke/religieuze overtuiging bedoeld. Om de zogenoemde “diplomademocratie”, de verzuiling van mensen die alleen in hun eigen klasse en opleidingsniveau leven, te beëindigen, introduceert Magendane de Veilige ruimte en de Tussenruimte. In de Veilige ruimte is er plek voor het individu, in de Tussenruimte komen mensen in aanraking met mensen buiten hun eigen bubbel. Zie het als ruimtes waar vooroordelen opzij worden gezet en waar men naar de verhalen van anderen luistert.
De discussie achteraf leidt ertoe dat iemand in het publiek zegt dat de Tussenruimte al bestaat, in de vorm van de vereniging. Een plek waar verschillende soorten mensen samen zijn met één doel dat ze met elkaar verbindt. Magendane vertelt dat de Tussenruimte hierop geïnspireerd is, maar dat de vereniging niet altijd voor iedereen is en vaak ook tot meer verzuiling kan leiden.
De laatste speech van de avond gaat over de kwetsbaarheid van de democratie. Tommy Wieringa vergelijkt deze kwetsbaarheid met het mechanisme van Antikythera, een object waarvan de geschiedenis aantoont hoe makkelijk een hoog technologisch beschavingsniveau verloren kan gaan. Het mechanisme uit de oudheid, dat pas in 1901 werd opgedoken en later nog zo’n 100 jaar in een museum lag, bleek een oud astronomisch uurwerk. Wij, altijd tot onderschatting van onze voorouders bereid, wisten niet dat er 2000+ jaar geleden mensen in staat waren om zulke geavanceerde mechanische apparatuur te ontwikkelen en bereikten pas 15 eeuwen later datzelfde niveau. Het mechanisme van Antikythera is de metafoor voor hoe onze democratie verloren kan gaan en het lang kan duren totdat deze weer opnieuw wordt geïntroduceerd.
Volgens Wieringa wordt de democratie tegenwoordig laag gewaardeerd door mensen die ermee zijn opgegroeid. De burger heeft geen benul van wat vrijheid betekent en is vaak nog te beroerd om naar het stemlokaal te gaan. Onze democratie zal verloren gaan door gebrek aan belangstelling, stelt Wieringa.
Daarnaast zijn binnen democratieën in onze tijd vaker autocratische krachten werkzaam: mensen die de democratie gebruiken als opstapje naar de macht, die ze vervolgens niet willen opgeven. Trump en Bolsonaro zijn voorbeelden van autocraten in democratische posities, die de democratische regels breken.
Als oplossing vraagt Tommy Wieringa aan de burger om verbeelding te gebruiken. De democratie kan worden beschermd door telkens het tegendeel te laten zien. Wanneer mensen zien hoe een Nederland zonder vrijheid is, wil men weer aandacht stoppen in de democratie en wordt het mechanisme van Antikythera herontdekt.
Foto’s: Ben Nienhuis
Daan Roovers – Daan Roovers (1970) is het boegbeeld van de Nederlandse publieksfilosofie. Ze droeg de titel Denker des Vaderlands van 2019 tot 2021. Als voormalig hoofdredacteur van Filosofie Magazine, docent publieksfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam en programmamaker ontwikkelt Roovers nieuwe manieren om mensen aan het denken te zetten, altijd in verbinding met de actualiteit. In 2019 verscheen haar boek Wij zijn de politiek. In een speech neemt zij ons mee in haar ingrediënten voor een verhaal voor onze samenleving.
Kiza Magendane – Kiza Magendane (1992) is in Congo geboren en in 2007 als vluchteling naar Nederland gekomen. Hij heeft in Amsterdam en Antwerpen politicologie gestudeerd en schreef columns en essays over burgerschap, identiteit en globalisering voor diverse kranten. Begin dit jaar verscheen zijn boek: In Therapie met Nederland, over zijn poging om een Nederlander te worden, een les over wie of wat wij als Nederland denken te zijn.
Tommy Wieringa – Tommy Wieringa is een bekroond fictie-schrijver en columnist. Met romans als Joe Speedboot en Dit zijn de Namen (Libris Literatuurprijs) bereikte hij het grote publiek. Essays en beschouwingen en columns verschenen in onder meer de Volkskrant, Vrij Nederlanden NRC Handelsblad. In 2021 verscheen zijn boek Gedachten over onze tijd. In een speech neemt hij ons mee in zijn ingrediënten voor een verhaal voor onze samenleving.
Moderator – Basti Baroncini
Op woensdag 23 november vond het event Fascisme in je achtertuin van het Shift talks Festival plaats. In een mooi verlichte hal gaan de gasten onder dekentjes zitten, met een kopje thee. Dit zou normaal een knusse gewaarwording zijn, tot je de locatie erbij weet: het voormalig Huis van Bewaring. Als je de naam van de bijeenkomst kent, is het écht gedaan met de knusheid. Gasten van vanavond zijn bekroonde denkers Bas Heijne en Annelies De Dijn. Gespreksleider is Eveline van Rijswijk, politicologe en historicus.
Door: Myrthe van Munster, student Fontys Hogeschool Journalistiek
Deze locatie is ideaal om het over fascisme te hebben. Het was nota bene de voor- en achtertuin van het fascisme, toen hier de nazistische Sicherheitspolizei gehuisvest was ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Deze avond staat de vraag hoe kwetsbaar onze democratie is centraal. Hiervoor is schrijver Bas Heijne aanwezig. Hij is verbonden aan NRC en staat bekend om zijn treffende essays van maatschappelijke betekenis. Naast hem zit Annelien De Dijn, een bekroonde auteur en historicus. Zij doet onderzoek naar de geschiedenis van het politieke denken in Europa en de Verenigde Staten van 1700 tot heden.
Populisme wil geen exit meer
De gasten beginnen beide met een toespraak: zo vertelt Heijne dat hij een documentaireserie maakte over meningen die tegenover gelijkheid en gelijkwaardigheid staan. Hij kwam snel uit bij de Russische Aleksandr Doegin. Toen hij deze serie maakte, werd Doegin niet echt serieus genomen in West-Europa. Hij vindt liberale waarden zoals gelijkheid en vooruitgang dwalingen. En wat zien we nu? Populisten als Thierry Baudet die dit ook verkondigen. “Radicaalrechts is niet hetzelfde als fascisme zoals we dat kennen uit de jaren twintig en dertig, we hebben het nu meer over een contraverlichting”, legt Heijne uit. Hij voegt toe dat populistische partijen na Brexit niet meer uit Europa willen, ze willen van binnenuit Europa naar hun hand zetten.
Optimistisch
De Dijn zegt dat ze vrij optimistisch is; vroeger was het altijd slechter en dat kunnen we ook zeggen over de staat van de democratie. Toen fascisme in de jaren twintig en dertig opkwam, nam dit hele andere vormen aan. Dit was een tegenreactie op communisme, wat een ondermijning van democratie aan de linkerzijde is. Mensen voelden zich bedreigd door communisme en trokken dan bij Mussolini aan de bel voor bescherming. Ze zegt dat er grote ideologische verschillen zijn tussen fascisten als Mussolini en Hitler en de radicaal rechtse partijen van nu. “We moeten ons zorgen maken over de opleving van een extreme vorm van nationalisme.”
Wat kunnen wij doen?
Het publiek mag vragen stellen, maar is eerst nog wat terughoudend. Dan staat wethouder Ufuk Kâhya op. Hij vraagt wat je als burger kan doen. Heijne zegt dat we als burger steeds meer betrokken zijn en onze mind moeten inrichten op hoe we ons verhouden tot de samenleving. De Dijn is erg hoopvol over de jonge generatie, die al heel politiek geëngageerd is. Zij komt zelf uit de meest apolitieke generatie, die van eind jaren zeventig. Als je beleidsmaker wilde worden, dan was dat uit eer. “Het kon niemand wat schelen als je de politiek in ging. Men dacht dan: die kan dus niks anders.”
Volwaardig en gerespecteerd
Een docent maatschappijleer slaat aan op de opmerking over de jonge generatie: “Ik geef les aan veel kansarme jongeren en ik zie dat het moeilijk is om ze mee te geven hoe belangrijk democratie is”, vertelt ze. Deze jongeren voelen zich vaak in de steek gelaten, dus wat kan hen het schelen? Heijne zegt daarop dat we de maatschappij moeten inrichten zodat ook de mensen die zich niet gezien voelen, zich volwaardig en gerespecteerd voelen. Een grote klus, maar hij spreekt zijn hoop uit richting de vraagsteller. Docenten zoals zij spelen hierin een rol.
Op dinsdagavond 22 november vond de keynote speech van Shift Talks Festival plaats in het World Skate Center in ’s-Hertogenbosch. Russisch-Amerikaanse journalist en bekroond auteur Masha Gessen (hen/hun) was de hoofdgast. Tot 2013 stond Gessen in de frontlinie van de harde strijd om grondrechten in Rusland. Inmiddels is Gessen een journalist en schrijver over hoe democratieën stapsgewijs worden ontmanteld. De avond van de keynote speech werd gehost door prof. dr. Roos Slegers van Tilburg University en Sophie Stravens.
Door: Rosalien Manderscheid, student Fontys Hogeschool Journalistiek
De locatie, het World Skate Center, bevindt zich op de Tramkade, een culturele en creatieve hotspot aan het spoor in ‘Hertogenbosch. De enorme buizen en containers krijgen een nieuw leven onder de gloed van paarse en rode lichten. Twee dagen voor het hoofdevent van Shift Talks werd het World Skateboarding Championship nog in de Skatehal gehouden, voor vanavond is de hal in twee delen verdeeld: links skaten jongens heen en weer, de andere kant is gevuld met stoelen voor de 300 bezoekers van de avond. Huis73 directeur Nan van Schendel verwelkomt het publiek.
The Reinvention of Democracy and the Politics of the Future
Sophie Stravens komt vervolgens op het podium en introduceert Masha Gessen: ze vertelt hoe Gessentegen Poetins regime in ging, emigreerde naar de USA, twee boeken schreef en awards ontving zoals de John Chancellor Award for Excellence in Journalism.
Van achterin de zaal krijgt Masha Gessen een applaus totdat hen helemaal voorin op het podium staat. “The Reinvention of Democracy and the Politics of the Future”, klinkt de gewichtige titel. Masha voegt met een grijns toe: “This is the strangest venue i’ve ever spoken in…”
Certainty, of the reality, of the possibility
Gessen vertelt over de ontdekkingen die hen maakte tijdens het schrijven van diens boek. De vraag die Gessen stelt is: “what can people do when nothing can be done in a totalitarian society?” Het essay van Vaclav Benda genaamd Parallel Polis, gaat hier op in. Masha legt de moderne interpretatie van die griekse term uit als ”an underground cultural scene where repressed people cooperate across social and political barriers to make a model for the future”. Gessen haalt Polen aan als voorbeeld. Daar heeft een dergelijke beweging geholpen om vakbonden op te richten, alternatieve educatie te bieden en vrijgevochten media op te zetten. Zo bliezen ze hun gezamenlijke visie voor de toekomst nieuw leven in. In een totalitaire staat is dat de eerste stap om samen het verhaal van een nieuwe realiteit te schrijven. Juist als de wanhoop nabij is.
Masha eindigt diens speech met dat waar we op terug kunnen vallen: hoop. Volgens hen is hoop anders dan blind vertouwen. Hopen voor het onmogelijke is zinloos, maar hoop voor actie is zinvol.
“Hope for action gains meaning. I like to say it is about the certainty, of the reality, of the possibility.” Deze conclusie zorgt voor zacht gegniffel in de zaal.
Dappere weerstand
Professor filosofie van Tilburg University, RoosSlegers, voegt zich bij Gessen op het podium om het gesprek voort te zetten. Op de vraag: Waar komt de moed voor verzet vandaan? antwoordt Gessen: “Weerstand vraagt een grote prijs, maar op een gegeven moment wordt het eerder opwindend dan eng. Er is vreugde, hoop, seks en romantiek te vinden. Je moet je laten verleiden. De uitdaging is om de politiek van hoop meer te laten overtuigen dan de politiek van woede en angst.”
Tijdens de vragen uit het publiek die volgen benadrukt Gessen dat het vertellen van een hoopvol verhaal het begin is van een betere realiteit.
Signeersessie
De afsluitende signeer sessie is bij de Bossche Brouwers, waar een industriële sfeer en discoballen een knus geheel vormen. Voor het tafeltje van de spreker van de avond vormt een geanimeerde rij. Tevreden nemen de bezitters van een gesigneerd boek een biertje om de aanwinst te vieren.
Op woensdagavond 23 november sprak Ernest van der Kwast met boeiende gasten over fake news, over wat abortus uit het strafrecht met je Nederlandse rechtstaat te maken heeft, en over de gevolgen van leiders als Trump en Putin. KROM! vond plaatst Jheronimus Bosch Art Center.
Door: Isa Hamerlinck, student Fontys Hogeschool Journalistiek
Het eerste onderwerp – artificial intelligence – bespreekt Van der Kwast met onderzoeker Thijs Pepping. Hij schreef het boek Echt Nep. Het gesprek begint met een voorbeeld van een deepfake. Zo wilde twitter-gebruiker @gaspardooo testen of Amerikanen voldeden aan de stereotypering dat ze slecht zijn in topografie. Hij bedacht een nieuw land dat niet bestaat, Listenbourg. Het begon als een grap, maar liep uit tot een internationale deepfake. Niet alleen individuen op social media haakten aan, ook bedrijven deden mee. Binnen een korte tijd had het nepland alles wat een echt land ook heeft zoals een volkslied, een geschiedenis en een weerbericht. ‘Dit laat zien hoe snel we fictie met zijn alle body kunnen geven’, aldus Pepping.
‘Waar ik zelf het bangst voor ben zijn meer de zachte effecten. Dat het een mens niet meer uitmaakt of iets echt of nep is omdat het te veel moeite kost om achter het antwoord van die vraag te komen.’
Kunnen we ons er dan tegen beschermen? Deels wel, grote techbedrijven zijn al bezig met deepfake detectie. ‘Het probleem daarmee is dat het een kat en muis spel is. Ze detecteren het via kansen: de kans dat dit deepfake is, is zoveel procent. Je kunt niet leunen op technologie om dit op te lossen.’
Na het interessante gesprek met Pepping schuift de tweede gast aan: Schrijver Bregje Hofstede. Het gesprek gaat voornamelijk over abortus met betrekking tot het strafrecht. Omdat het in het wetboek van strafrecht staat is alles rondom abortus moeilijk te regelen. Volgens Hofstede is dit scheef en geen weerspiegeling van onze samenleving aangezien een groot deel van Nederland pro-abortus is.
Richting het einde van het gesprek komt er een vraag uit het publiek, waar wordt beargumenteerd dat abortus in feite wel moord is, losstaand van het feit dat abortusrechten wel moeten bestaan. Hofstede heeft dit zinnetje vaker gehoord en reageert kalm: ‘In mijn optiek is abortus geen moord. Er is al langere tijd discussie over wanneer je van leven kan spreken. Wat mij betreft staat die discussie los van dit onderwerp. Hoe kun je iemand dwingen om een zwangerschap te dragen in haar eigen lichaam, wetend dat het leven van diegene gaat veranderen en dat die vrouw opdrijft voor de levenslange zorg van het kind. Ik vind dit geen keuze voor de overheid maar een keuze voor degene die de zorg moet leveren.’
Wanneer is een democratie geen democratie meer? Dat is de vraag waar het gesprek om draait met onderzoeker Joep Boonekamp – van Lit. Het gesprek begint over Victor Orbán, leider van Hongarije. Een premier die democratisch is verkozen waardoor het leek alsof Hongarije een echte democratie werd. Sinds zijn premierschap vertoond hij echter steeds meer autocratische trekjes, denk aan het inperken van de rechten van de LHBTIQ+ gemeenschap.
Volgens Boonekamp ga je dan meer richting een illiberale democratie, een democratie waar er wel verkiezingen plaatsvinden, maar alles daaromheen een geurtje heeft. ‘Het is eigenlijk een tegenspan van westerse liberale democratie. Mensen mogen stemmen, maar we moeten maar niet te modern doen. Je gaat eigenlijk terug naar de oude christelijke familiewaardes’, aldus de onderzoeker.
Uit het gesprek vloeit langzaam een antwoord op de vraag waar we mee begonnen: wanneer is een democratie geen democratie meer? Boonekamp vindt dat het inperken van liberale rechten effect heeft op de kwaliteit van een democratie. Boonekamp vertelt dat een deel van de oplossing bij civil society ligt: ‘Een gesprek voeren over wat belangrijk is in een democratie zorgt dat je erover blijft nadenken. Demonstreren is bijvoorbeeld vaak een uiting van civil society. Als demonstranten hardhandig worden neergeslagen dan wordt dat eigenlijk gecensureerd.’
Foto’s: Superformosa Photography
Host Ernest van der Kwast (1981) werd geboren in Bombay, India. Hij is schrijver van succesvolle en vertaalde jongerenboeken als Mama Tandoori, Giovanna’s navel, De ijsmakers en Het wonder dat niet omvalt (2016). In 2017 schreef hij Jouw toekomst is mijn toekomst waarin hij de verhalen van vier vluchtelingen optekent. Daarnaast is Ernest van de Kwast een getalenteerd presentator en interviewer.
Bregje Hofstede is schrijver van fictie en non-fictie. Haar laatste roman, Drift, stond op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs. Ze is mede-oprichter van feministisch platform De Bovengrondse en schrijft voor o.a. De Correspondent regelmatig essays over feminisme, het lichaam en literatuur.
Thijs Pepping onderzoekt hoe kennis en informatie in het tijdperk van kunstmatige intelligentie, deepfakes en het metaverse onze werkelijkheid beïnvloeden. Hij is mede-auteur van het boek Echt Nep.
Joep Boonekamp – van Lit is onderzoeker en werkt momenteel aan zijn proefschrift over draagvlak in een democratie en hoe een democratisch land langzaam kan veranderen in een dictatuur.
Wat een fantastische avond in het World Skate Center! Op 22 november 2022 vond de keynote speech van Shift Talks plaats. Masha Gessen was onze hoofdgast, de avond werd gehost door Roos Slegers (Tilburg University) en Sophie Stravens.
Het is fascinerend hoe gedegen onderzoek en Masha’s aangrijpende levenservaring leiden naar begrippen als hoop en vertrouwen.
“The key to carrying out the politics of the future is to have political hope. Hope is distinct from blind faith, it has the possibilty of action. Hope is the mood that accompanies faith. It is the certainty of the reality of the possibility!”
– Masha Gessen
Na afloop vond bij Brouwpodium Bossche Brouwers de signeersessie plaats, mét boekverkoop door Boekhandel Adr. Heinen.
Onze speciale dank gaat uit naar Masha Gessen, Sophie Stravens, Roos Slegers, World Skate Center, Stagelight, Volksuniversiteit en vfonds voor het mogelijk maken van deze bijzondere avond.
Lees hier het verslag dat Fontys student Rosalien Manderscheid schreef over deze avond
Foto’s: Ben Nienhuis en Superformosa Photography
Vier studenten van Fontys Hogeschool Journalistiek (FHJ) doen de verslaglegging van de verschillende programma’s binnen Shift Talks. Dit zijn Myrthe van Munster, Rosalien Manderscheid, Isa Hamerlinck en Kyra Slangen.
Zij gaan in opdracht verlag doen van de Keynote Speech van Masha Gessen, het gesprek tussen Bas Heijne en Annelien De Dijn over de vraag ‘Hoe kwetsbaar is onze democratie’?, de Speech Night ‘Een Nieuw Verhaal voor Nederland’, talkshow KROM! en het debat over de vraag ‘Valt de democratie nog te redden van de globalisering?’
Het eerste verslag is over de VPRO Tegenlicht Meet-up ‘Trust me I’m a journalist’ dat door Myrthe van Munster is geschreven.